The power of memory in Wiesław Myśliwski’s "Ostatnie rozdanie" and Paul Auster’s "Travels in the scriptorium"

Temat pamięci w twórczości Wiesława Myśliwskiego oraz Paula Austera pojawia się w wielu powieściach. Dwie z nich wybrane do analizy wydają się jednak szczególne: nie tylko czynią z pamięci temat refleksji nad egzystencją człowieka, lecz stają się także analizą procesów zapamiętywania i zapominania. Tak jak w powieści Myśliwskiego symbolem władzy nad pamięcią staje się notes z adresami, tak w utworze Austera obcy, chociaż przyjazny dla pacjenta pokój jest symbolem jego niepamięci, przestrzenną metaforą alienacji i dezorientacji bohatera. W ten sposób refleksja nad pamięcią uzupełniona zostaje o dramat niepamięci, a oba procesy stają się metaforą władzy: władzy pamięci nad osobą i władzy osoby nad pamięcią, która ma możliwość decydowania o tym, co chce ze swej przeszłości ocalić, a co pominąć lub unieważnić. Powieści Myśliwskiego i Austera uwypuklają też znaczenie wspomnień dla tożsamości jednostki, czynią też z pamięci narzędzie samopoznania oraz refleksji nad upływającym czasem oraz zmieniającymi się okolicznościami życia. Równocześnie przygodność zapamiętanych obrazów, tak jak przypadkowość zdjęć czy adresów, podkreślają współczesną refleksję nad egzystencją podmiotu pozbawionego jasnych, czytelnych układów odniesienia. Pamięć w tym ujęciu staje się zatem kategorią ocalającą i spajającą jednostkę, która szuka w niej punktów orientacyjnych i szans na zakotwiczenie w czasoprzestrzeni